Karfan er tóm.
Rafeindastýrðar dieselvélar í skipum og bátum.
28. desember. 2001
Eins og fram hefur komið í fjölmiðlum og heyrst hefur á "göngum og kaffistofum" viðsvegar um landið, hefur umræða um meint "óöryggi" rafeindastýrðra véla, m.a. Caterpillar véla í bátum og skipum borið á góma og verið tekin til umfjöllunar.
Eins og fram hefur komið í fjölmiðlum og heyrst hefur á "göngum og kaffistofum" viðsvegar um landið, hefur umræða um meint "óöryggi" rafeindastýrðra véla, m.a. Caterpillar véla í bátum og skipum borið á góma og verið tekin til umfjöllunar.
Eins og fram hefur komið í fjölmiðlum og heyrst hefur á "göngum og kaffistofum" viðsvegar um landið, hefur umræða um meint "óöryggi" rafeindastýrðra véla, m.a. Caterpillar véla í bátum og skipum borið á góma og verið tekin til umfjöllunar.
Misskilnings og fordóma gætir í þessari umræðu að hluta til og hafa spurningar risið um mál þessu tengdu. Hér fylgja nokkrar staðreyndir um rafeindastýrðar báta/skipavélar og rafstöðvar til nota í skipum og landi:
Rafeindastýrðar dieselvélar þurfa rafmagn til þess að ganga. Rafmagn til gangs vélarinnar kemur frá 24 volta rafgeymum, sem ekki eru notaðir í annað. Rafmagnsnotkun er 10 Amper og getur vélin gengið þó að spenna falli í 10 volt. Fari spenna niður fyrir 9 volt drepst á vélinni. Viðvörunarkerfin vara við of lágri spennu ef hún fellur niður fyrir 20 volt. Mælt er með að tiltækur varaspennugjafi sé fyrir hendi, s.s. vara geymasett, hleðslutæki eða hleðslurafali (alternator).
Vélarnar eru búnar viðvörunar og verndarkerfum sem gefa vélstjóra og skipstjóra upplýsingar um mikilvæg atriði sem ekki ganga eðlilega fyrir sig. Kerfið skiptist í hluta, eftir því hvaða vélargerð á í hlut.
Caterpillar framleiðir rafeindastýrðar vélar í báta og skip í þrem stærðarflokkum, 3100 (300 - 660 hp (skammtímaálag)), 3400E (450 - 650 hp (stöðugt álag)) og 3500B (775 - 2000 hp (stöðugt álag)).
Vélarnar af 3100 gerðunum eru allar með viðvörunar/verndarkerfum, sem forritanleg eru á tvo mismunandi vegu:
a) einungis viðvörun b) viðvörun og ádrepun
Caterpillar forritar vélarnar frá verksmiðju miðað við að þær gefi viðvörun vegna mikilvægra atriða sem snerta gangöryggi vélarinnar, en ekki með sjálfvirkri ádrepun virkjaðri. Þannig eru allar vélar afgreiddar af HEKLU, af gerðunum 3126B, 3176B, 3196B 3406E og 3412E með virku viðvörunarkerfi, en óvirku verndarkerfi, þ.e. þær drepa ekki á sér vegna atriða eins og t.d. taps á smurþrýstingi og ofhitun kælivatns. Ef eigandi vélar af þessum gerðum hefur grun um að öðruvísi sé farið, er hann beðinn um að hafa samband við HEKLU og munum við kanna stillingar kerfisins.
Vélarnar af 3500B gerðunum eru allar með viðvörunar/verndarkerfum, sem forritanleg eru á allt að þrjá mismunandi vegu:
a) einungis viðvörun b) viðvörun og aflminnkun b) viðvörun, aflminnkun og ádrepun
Vélarnar koma forritaðar samkvæmt c) lið, með viðvörun, aflminnkun og ádrepun. Inni í mælaborði vélarinnar er rofi merktur EOPS. Sé rofi þessi færður til aftengist ádrepunarmöguleikinn, en viðvaranir eru virkar. Þannig er það valkvætt fyrir vélstjóra/skipstjóra hvort verndarkerfið er virkt eða ekki. Ef skipið eða báturinn er á hættulegum slóðum má aftengja verndarkerfið fyrirfram, en slík ákvörðun er ávallt í höndum skipstjóra og vélstjóra.
Sé verndarkerfið virkt og vél drepur á sér, t.d. vegna ofhitunar kælivatns, má ræsa hana aftur með því að færa stöðu EOPS rofans og aftengja þannig verndarkerfið. Vélin er síðan ræst aftur með venjulegum hætti og drepur ekki á sér aftur þótt aftur sé farið fram úr þeim mörkum/gildum sem annars yrðu til þess að vélin dræpi á sér.
Nánari upplýsingar um þetta er að finna í notendahandbókinni "Operation and Maintenance Manual" sem fylgir öllum vélum. Við afhendingu véla gera starfsmenn HEKLU sér far um að kenna þeim vélstjóra sem við vél tekur, á kerfi vélarinnar.
Kröfur um lága mengun og aukna hagkvæmni í rekstri hafa orðið til þess að framleiðendur dieselvéla hafa valið þá leið að bjóða vélar með rafeindastýrðum eldsneytiskerfum, en þannig búnar vélar standast þær kröfur sem gerðar eru um hámark mengunar í útblæstri í dag og munu einnig standast þær kröfur sem vitað er að gerðar verða í náinni framtíð.
Upplýsingar um alþjóðakröfur vegna mengunar í útblæstri véla í skipum er meðal annars að finna hjá "International Maritime Organization". Veffang IMO er: http://www.imo.org
Nánari upplýsingar þessu tengdu gefa:
Ólafur B Jónsson, forstöðumaður þjónustudeildar. Jóhann Gunnarsson, þjónustustjóri. Gunnar S Gunnarsson, verkstjóri CAT hluta vélaverkstæðis
Rafeindastýrðar dieselvélar þurfa rafmagn til þess að ganga. Rafmagn til gangs vélarinnar kemur frá 24 volta rafgeymum, sem ekki eru notaðir í annað. Rafmagnsnotkun er 10 Amper og getur vélin gengið þó að spenna falli í 10 volt. Fari spenna niður fyrir 9 volt drepst á vélinni. Viðvörunarkerfin vara við of lágri spennu ef hún fellur niður fyrir 20 volt. Mælt er með að tiltækur varaspennugjafi sé fyrir hendi, s.s. vara geymasett, hleðslutæki eða hleðslurafali (alternator).
Vélarnar eru búnar viðvörunar og verndarkerfum sem gefa vélstjóra og skipstjóra upplýsingar um mikilvæg atriði sem ekki ganga eðlilega fyrir sig. Kerfið skiptist í hluta, eftir því hvaða vélargerð á í hlut.
Caterpillar framleiðir rafeindastýrðar vélar í báta og skip í þrem stærðarflokkum, 3100 (300 - 660 hp (skammtímaálag)), 3400E (450 - 650 hp (stöðugt álag)) og 3500B (775 - 2000 hp (stöðugt álag)).
Vélarnar af 3100 gerðunum eru allar með viðvörunar/verndarkerfum, sem forritanleg eru á tvo mismunandi vegu:
a) einungis viðvörun b) viðvörun og ádrepun
Caterpillar forritar vélarnar frá verksmiðju miðað við að þær gefi viðvörun vegna mikilvægra atriða sem snerta gangöryggi vélarinnar, en ekki með sjálfvirkri ádrepun virkjaðri. Þannig eru allar vélar afgreiddar af HEKLU, af gerðunum 3126B, 3176B, 3196B 3406E og 3412E með virku viðvörunarkerfi, en óvirku verndarkerfi, þ.e. þær drepa ekki á sér vegna atriða eins og t.d. taps á smurþrýstingi og ofhitun kælivatns. Ef eigandi vélar af þessum gerðum hefur grun um að öðruvísi sé farið, er hann beðinn um að hafa samband við HEKLU og munum við kanna stillingar kerfisins.
Vélarnar af 3500B gerðunum eru allar með viðvörunar/verndarkerfum, sem forritanleg eru á allt að þrjá mismunandi vegu:
a) einungis viðvörun b) viðvörun og aflminnkun b) viðvörun, aflminnkun og ádrepun
Vélarnar koma forritaðar samkvæmt c) lið, með viðvörun, aflminnkun og ádrepun. Inni í mælaborði vélarinnar er rofi merktur EOPS. Sé rofi þessi færður til aftengist ádrepunarmöguleikinn, en viðvaranir eru virkar. Þannig er það valkvætt fyrir vélstjóra/skipstjóra hvort verndarkerfið er virkt eða ekki. Ef skipið eða báturinn er á hættulegum slóðum má aftengja verndarkerfið fyrirfram, en slík ákvörðun er ávallt í höndum skipstjóra og vélstjóra.
Sé verndarkerfið virkt og vél drepur á sér, t.d. vegna ofhitunar kælivatns, má ræsa hana aftur með því að færa stöðu EOPS rofans og aftengja þannig verndarkerfið. Vélin er síðan ræst aftur með venjulegum hætti og drepur ekki á sér aftur þótt aftur sé farið fram úr þeim mörkum/gildum sem annars yrðu til þess að vélin dræpi á sér.
Nánari upplýsingar um þetta er að finna í notendahandbókinni "Operation and Maintenance Manual" sem fylgir öllum vélum. Við afhendingu véla gera starfsmenn HEKLU sér far um að kenna þeim vélstjóra sem við vél tekur, á kerfi vélarinnar.
Kröfur um lága mengun og aukna hagkvæmni í rekstri hafa orðið til þess að framleiðendur dieselvéla hafa valið þá leið að bjóða vélar með rafeindastýrðum eldsneytiskerfum, en þannig búnar vélar standast þær kröfur sem gerðar eru um hámark mengunar í útblæstri í dag og munu einnig standast þær kröfur sem vitað er að gerðar verða í náinni framtíð.
Upplýsingar um alþjóðakröfur vegna mengunar í útblæstri véla í skipum er meðal annars að finna hjá "International Maritime Organization". Veffang IMO er: http://www.imo.org
Nánari upplýsingar þessu tengdu gefa:
Ólafur B Jónsson, forstöðumaður þjónustudeildar. Jóhann Gunnarsson, þjónustustjóri. Gunnar S Gunnarsson, verkstjóri CAT hluta vélaverkstæðis